Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Context en achtergrond
Het totale areaal wegen is als volgt samengesteld:

Bij wegen is, zoals bij alle kapitaalgoederen in het openbare gebied, sprake van een levensduur. Bij het onderhoud maken we onderscheid in dagelijks, klein en groot onderhoud. Met een rationeel beheer streven we naar het verlengen van de levensduur met passende onderhoudsmaatregelen. Dagelijks en klein onderhoud is ondergebracht bij de buitendienst, en voeren we uit via de begrotingsbudgetten. Het onderhoud wordt ingepland op basis van meldingen en werkzaamheden voortkomende uit het jaarplan wegen. Het grootschalig onderhoud voeren we middels een jaarplan uit, waarbij maatregelen zijn gericht op het verlengen van de levensduur. Daarnaast worden wegen vervangen (rehabilitatie) of wordt het type verharding gewijzigd. Dit wanneer groot onderhoud niet meer mogelijk is of bij functiewijziging van de weg.

De onderhoudstoestand wordt periodiek (om het jaar) bepaald aan de hand van een visuele inspectie volgens de CROW methode (landelijk kennisplatform voor infrastructuur, verkeer en vervoer en openbare ruimte). Eventueel worden deze inspecties uitgebreid met nadere inspecties en onderzoeken.

Groot onderhoud en rehabilitaties worden uitgevoerd door derden waarbij de voorbereiding door de eigen dienst of onder regie plaatsvindt. Toezicht op de werken wordt door de eigen dienst gedaan. De jaarplannen stellen we tweejaarlijks bij aan de hand van de uitgevoerde inspecties.

Onkruidbestrijding op verharding
De onderhoudsniveau ’s voor onkruidbestrijding op verharding is vastgesteld op B-kwaliteit voor de openbare ruimte en A-Kwaliteit voor de begraafplaatsen.

Kaderstellende beleidsnota's

• Wegenbeleidsplan 2020-2024

In 2020 is het wegenbeleidsplan 2020-2024 vastgesteld in de raad. Het nieuwe wegenbeleidsplan gaat in op de nieuwe ontwikkelingen op het beheer en onderhoud van wegen. Hierbij valt te denken aan de droogteproblematiek, daling van de bodem door de inklinken van het veenpakket in de ondergrond en risico gestuurd onderhoud. Dit samen met de meerjarenplanning geeft richting aan het beheer en onderhoud van de wegen. Op basis van het vastgestelde beleid, meerjarenplanning en de inspectieresultaten stellen we vervolgens het jaarplan 2023 op.

Financiële structuur
Het dagelijks onderhoud van wegen vindt plaats vanuit de reguliere budgetten. Voor rehabilitatie van wegen vragen we jaarlijks geld aan bij de perspectiefnota. Het groot onderhoud betalen we vanuit een voorziening.
Omdat het beheerplan wegen niet meer actueel was moest bij de jaarrekening 2020 de voorziening voor groot onderhoud wegen vrijvallen. De beschikbare middelen zijn overgeheveld naar de reserve Onderhanden werk. In het najaar van 2022 leggen we de raad een nieuw beheerplan voor zodat in de jaarrekening 2022 de voorziening weer opgenomen kan worden in de begroting 2023. Het college stelt vervolgens jaarlijks een jaarplan vast wat gebaseerd is op het beheerplan. De lasten opgenomen in het jaarplan worden ten laste van de voorziening gebracht.

Wat willen we bereiken?
Wij investeren in technisch sterke wegen (CROW niveau B) en een gemiddelde verzorgende staat CROW niveau B. Het hierbij passende beeld van de weg is, dat wegen in sommige gevallen minder mooi mogen zijn, maar technisch in orde zijn. Dit vertaald zich in gedifferentieerd onderhoud volgens onderstaand schema waarbij de centra en parken een hoger niveau krijgen.

Wat gaan we daarvoor doen?
Met de uitvoering van het jaarplan wegen, opgenomen in het in 2022 vastgestelde nieuwe meerjaren onderhoudsprogramma wegbeheer, worden de wegen onderhouden conform het vastgestelde beleidsplan wegbeheer. Ook blijven wij ons inzetten op het verduurzamen van het areaal. Met name door te investeren in de vervanging van fietspaden naar betonfietspaden.

Trends en ontwikkelingen
In de gebieden met veen in de ondergrond zien we dat wegen sneller afschrijven door droogteschade. We moeten vaker groot onderhoud uitvoeren en sneller vervangen. Ook is een andere duurzame constructie in de fundering van de wegen vereist. We zien langs de wegen steeds meer het verzakken van bermen en wortelopdruk van bomen. Deze aspecten hebben te maken met een matige opbouw in de ondergrond, beperkte groeiruimte van bomen en het steeds grotere en zwaardere verkeer op de buitenwegen. Deze problematiek monitoren we nauwgezet en nemen we zo goed als mogelijk mee in de jaarplannen. In 2020 zijn we als Gemeente de Fryske Marren deelnemer geworden van het initiatief Bouw Circulair en in het bijzonder de Betonketen Fryslân. Met behulp van deze keten willen we een verdere circulariteit en CO2 reductie in de betonketen realiseren. Ook voor de asfaltketen is er een soortgelijk initiatief opgestart. Een andere trend is dat er tijdens de coronapandemie niet of nauwelijks voorraden zijn aangelegd voor grondstoffen, zoals asfalt, beton, kunststof, staal en elektronica. Door schaarste en aantrekkende economie stijgen de prijzen van deze grondstoffen en daarmee de kosten bij de wegenprojecten.